Klokslag acht uur ging ons vijfde webinar van start. Meer dan 120 mensen hebben al dan niet samen gekeken en nu hebben inmiddels ook 25 personen via de link teruggekeken. Het leverde ook veel vragen op de ‘chat’ zodat duidelijk werd dat dit onderwerp erg aansprak.

Na de gebruikelijke uitleg was er eerst een korte presentatie door Cor van Oers over het ontstaan en verdwijnen van het dorp Nieuwenbosch. Eerst werd uitgelegd waar exact Nieuwenbosch heeft gelegen. Dat was aan het einde van de Bornhemweg, rechts aan de Mark. De gronden waren reeds in bezit van de abdij van de Cisterciënzers (door de schenking in 1275), maar in maart 1310 is er sprake van oprichting van een ‘bijkerk’ te Baerlebosch aan de Mark wegens te grote afstand tot ‘moederkerk’ in Gastel (die al in 1277 patronaatsrecht had gekregen). Nog wat jaren later op 20 juni 1358 verkreeg de gemeenschap goedkeuring door Bisschop van Luik en de kerk aan de Mark wordt verheven tot rectoraat. Lang heeft deze ontwikkeling niet mogen duren, want in de nacht van 18 op 19 november 1421, treft een groot noodlot het gehele Zuidwesten van Nederland door de St. Elisbethsvloed. Hierdoor ging de ‘Groote Waard’ ten zuiden van Dordrecht ten onder en ontstond de huidige Biesbosch. Er verdwijnen 72 dorpen, waaronder Nieuwenbosch. Kerk en dorp spoelen weg en komen langzaam onder water te staan.

In 1425 beslist de abdij, dat er een perceel ‘aan den dijk’ (wat nu St. Bernaertsstraat is) bestemd wordt voor de bouw van een nieuwe kerk met kerkhof. Met andere woorden: men keert niet meer terug naar Nieuwenbosch, ondanks dat het kerkhof en de locatie weer ingepolderd worden. Zeer waarschijnlijk is het dorp ook niet in een keer verzwolgen maar is het nog zeer lang gebruikt als havenhoofd om van hier naar Holland te varen. Op kaarten van veel later datum staat nog steeds de naam en zijn de paalhoofden nog zichtbaar. Tot zelfs in de 20e eeuw was het perceel vanaf de Oudlandsedijk te zien. Vanaf de dijk liep een afrit de polder in naar een ellipsvormig gebied, dat met een sloot omgeven was. Later zijn er bomen geplant.

Pas in de 20e eeuw (ca 1980) zijn de laatste tekenen door cultuurtechnische maatregelen helemaal verdwenen. Het gebied wordt aangeduid als van ‘archeologische waarde’. Misschien ligt hier in de toekomst nog een uitdaging.

​

Luchtfoto uit 1953 met linksonder

de ellipsvormige contouren van Nieuwenbosch

Daarna was het woord aan de hoofdgast, de heer Karel Leenders, historisch geoloog. De heer Leenders heeft vele onderzoeken en publicaties op zijn naam staan en is vooral bekend van zijn onderzoek naar de ligging en exploitatie van thans verdwenen venen in het gebied tussen Antwerpen, Turnhout, Geertruidenberg en Willemstad tussen 400 - 1350. Hij nam ons mee in een enerverende reis waarbij de eerste ontwikkeling van de veen-economie werd gepresenteerd. Hij liet ons zien dat grote delen van wat nu Noord-West Brabant is bedekt was met veen.